Publicatie Hoogbegaafd...Ja, en?

Hoogbegaafd,.. Ja, en? is een publicatie in NVOX Magazine voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Mei 2013
auteur: Marianne Offereins
citaten in paars


Lisette Pondman en Pauline Thoolen hebben een stichting opgericht om gelden te werven voor passend onderwijs aan hoogbegaafde kinderen in de regio Leiden: Stichting Jonge Uil. De aanleiding was de oprichting van een Leonardo-afdeling binnen hun schoolvereniging. Deze vorm van onderwijs kost meer dan waarin de overheid voorziet. De extra kosten worden gedragen door de ouders zelf en door de schoolvereniging. Maar dit is een te kwetsbare constructie.

"We merken dat de maatschappij niet altijd een goed beeld heeft van hoogbegaafdheid, ook de professionals missen soms achtergrondinformatie. Daarom willen we (...) een regionaal netwerk en kenniscentrum opzetten voor iedereen die privé, dan wel professioneel te maken heeft met hoogbegaafde kinderen. Hierbij willen we vraag en aanbod met elkaar verbinden."

Op de vraag wat hen drijft, antwoorden Lisette en Pauline 'de wens dat deze kinderen aangesproken worden op hun talenten en dat ze niet steeds op de rem hoeven staan omdat anderen hen niet bij kunnen houden. Maar ook dat er meer begrip komt voor wat het betekent om hoogbegaafd te zijn.'
Op internet zie je dat er behoefte is aan een gestructureerd aanbod van informatie en aan kennisuitwisseling. Voor de kinderen 'aan de onderkant' is het onderwijs prachtig ingericht. Dat de kinderen aan de bovenkaant ook hun moeilijkheden hebben, wordt veelal beschouwd als een luxeprobleem.

Wat zijn eigelijk hoogbegaafde kinderen? Vuistregel is een IQ boven de 130. De overheid stuurt op excellentie. Excellentie staat voor hoge cijfers en prestatiegerichtheid. Maar hoogbegaafde kinderen hebben meer nodig dan presteren alleen. Hun denkwijze is anders en dat vraagt een andere vorm van onderwijs. De Leonardo Stichting heeft passende lesmethoden ontwikkeld. Je zou willen dat deze kennis wordt uitgerold op pabo's en lerarenopleidingen, zodat leerkrachten zich kunnen specialiseren.

Hoe weet je of je met een hoogbegaafd kind te maken hebt?
Daar kun je voelsprieten voor ontwikkelen: je merkt het aan de manier waarop het kind contact maakt, de belangstelling, het doorvragen, de enorme woordenschat. Meestal voelen deze kinderen zelf feilloos aan dat ze anders zijn. Op school kan het merkbaar zijn aan hoge leerprestaties, soms ook helemaal niet. Vaak missen ze aansluiting bij hun leeftijdgenoten. Ze kunnen fysieke problemen hebben, altijd buikpijn - of zelfs dood willen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, willen ouders er vaak niet aan. Je wilt juist graag dat je kind gewoon is.

Hoe ga je om met een hoogbegaafd kind?
Meebewegen en sturen. Zeg: ik begrijp wat je bedoelt, maar je moet dit doen/leren, omdat....
Bied kaders. Daarbinnen is dan ruimte waar ze zich vrij kunnen bewegen. Laat ze met eigen ideeen komen, dan komen ze met de meest creatieve oplossingen. Als het opvalt door gedrag, denk dan niet alleen aan ADHD of ASS, maar ook aan hoogbegaafdheid. Toon begrip als ouders zorgen hebben, het zijn geen 'zeurende ouders'. Ouders willen graag dat hun kind gelukkig is. Niet alle kinderen hoeven naar de universiteit, maar ze moeten wel allemaal met plezier hun talenten kunnen ontwikkelen. 

Wat moet je vooral wel doen, wat niet?
Echt aandacht geven en oprecht geinteresseerd zijn in het kind. Geef warmte. Stop ze niet in een hokje en zie ze niet als last. Maar accepteer ook niet alles. Deze kinderen hebben net zo goed als anderen grenzen nodig. Ze kunnen heel gefrustreerd raken; hun hoofd gaat sneller dan de rest van hun lijf. Geef ze ruimte en de kans om zichzelf te zijn.

Raad voor ouders:
Neem je kind serieus. Vertrouw op je eigen gezonde verstand en laat je niet gek maken door de omgeving. Als je open staat voor de signalen van je kind, weet je heus wel wat het beste is.

Raad voor leerkrachten:
Spreek ze aan op hun talenten; geef ze een rol waarin ze hun talenten ook ontwikkelen. Zie de hoogbegaafdheid vooral niet als een luxeprobleem!
Belangrijke les: een leerkracht kan een kind maken of breken en is heel bepalend voor het welbevinden van het kind.

De overheid zou meer aandacht moeten besteden aan het onderwijs aan hoogbegaafden, zowel financieel als inhoudelijk. We vinden al die wielen die overal opnieuw worden uitgevonden zonde van de tijd!

Prachtig verwoord door deze gedreven leerkrachten.
Ik ben het he-le-maal met ze eens!

Met dank aan: Inge van der Leij, die mij attent maakte op dit artikel

Colour code

colour code

merk:
doel: leg enkel doorzichtige plaatjes met kleurvormen over elkaar en vorm zo dezelfde gekleurde afbeelding als op de opdrachtkaart.

Dit spel voldoet aan alle criteria die ik in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' heb opgesteld.
De opdrachtkaarten zitten in een boekje met ringband. zo blijven ze precies in de goede volgorde, maar de ringband is niet erg duurzaam voor in een kleuterklas.
De oplossingen staan achterin het boekje. Het leuke van deze opdrachten is dat je de oplossingen eigenlijk niet nodig hebt: als je 'm hebt gevonden, weet je ook al dat-ie goed is (zoals dat ook bij sudoku het geval is).

Vormvensters

Doel: leg met behulp van enkele vormvensters de vorm die je op het opdrachtkaartje ziet.

Dit spel voldoet aan alle criteria die ik in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' heb opgesteld.
De opdrachtkaartjes zijn voor de kinderen niet duidelijk oplopend in moeilijkheidsgraad. Dat kun je ondervangen door zelf een stapeltje kaarten aan te bieden waar het kind mee aan het werk moet. Voorbereiden dus!

Wat me opvalt is dat de kinderen enorm veel ruimte nodig hebben om rustig te kunnen overzien welke vormen er zijn waaruit ze moeten kiezen. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar je moet het er wel even vekening mee houden en het kind voldoende tafelruimte geven.
Het houten doosje op de foto mis ik wel. Ik heb de versie in een kartonnen doos die veel groter is dan het compacte houten doosje op de foto. Misschien een handige vader (moeder) of opa (oma) zoeken?

gezelschapsspelletjes

Gezelschapsspelletjes zijn heel geschikt om te gebruiken, omdat ze het samenspelen stimuleren, het zich houden aan regels en vaak ook het analytisch denken (als ik dat doe, dan....)

Spelletjes waar je aan kunt denken zijn: mastermind (te beginnen met 4 verschillende kleuren), allerlei soorten memory, alle varianten op ganzenbord en mens erger je niet,

Van 999: Jakkie Bak kippenkak, Regenwormen en Vul en vervoer!

artikel in Zorg Primair

artikel 'Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong', gepubliceerd in Zorg Primair nr. 4 2013
(citaten in paars)

"Steeds meer scholen ontdekken dat ook slimme kleuters aan hun trekken moeten komen. Maar dat vraagt nogal wat in een tijd waarin de werkdruk steeds verder oploopt. Aan de ene kant eisen van overheid en inspectie. Aan de andere kant ook hoge verwachtingen van ouders. En niet te vergeten de hand op de knip als het om het personeel gaat. Door de instroom van 4-jarigen is een gemiddelde groep 1-2 vanaf maart overvol. En de juf heeft nog steeds maar twee handen! is het dan nog wel mogelijk iets extra's te doen voor deze jonge kinderen die voor de muziek uitlopen?
Surplus -het begaafdencentrum van Onderwijs Advies- meent van wel."

Wat me aanspreekt aan de aanpak van Surplus is dat ze alle leerlingen aanspreken die gebaat zijn bij een rijker aanbod. Aandacht geven aan een doelgroep van zo'n 20% is immers haalbaar voor de leerkracht op de werkvloer.

Het verrijkingsaanbod dat Surplus hiervoor ontwikkeld heeft heet Dol-fijn, als ik het goed begrijp.
Ze gaan hierin uit van drie kernbegrippen: in de diepte, in de breedte en de ruimte in.
'in de diepte' maakt het moeilijker, met het accent op analytisch denken en handelen
'in de breedte' legt het accent op de weethonger stillen
'de ruimte in' daagt uit tot creativiteit en legt het accent op analoog denken en handelen (analoog in de zin van: naar analogie van...)

Daarom is gekozen voor:

• een volledig verrijkingspakket dat flexibel ingezet kan worden
• aansluiten bij de thema's in groep 1-2
• eevoudig voor de leraar, uitdagend voor de leerling: verwerkingsactiviteiten (speelwerkbladen) zo zelfstandig mogelijk; benutten van denkspelen (teacher-free)
• inspiratie bieden voor de kleine kring, basis voor het samenwerken met ontwikkelingsgelijken
• benutten van aanwezige ontwikkelingsmaterialen met plus-suggesties
• inrichten van een 'dolfinarium': een eigen herkenbare hoek: infohoek schriftelijk en digitaal; een dolfijn-krat met benodigde materialen
• stimuleren van betrokkenheid medeleerlingen (grote kring) en ouders: afsluiting project en 'thuis verder'!

Deze aanpak komt in grote lijnen overeen met hoe ik dit jaar het verrijkingsaanbod voor mijn 'knappe koppies' op CBS De Fontein in Sleen heb georganiseerd: volledig geintegreerd, te 'behappen' voor mij als leerkracht, samenwerken met ontwikkelingsgelijken en gebruik van aanwezige materialen aangevuld met denkspelletjes speciaal ontwikkeld voor 'knappe koppies'.
Een aparte hoek heb ik niet voor deze groep kinderen. Ook hebben we geen onderscheid gemaakt tussen wat deze kinderen en wat de rest presenteert aan de ouders. Uiteraard gaat het gemaakte werk altijd mee naar huis. En de portfoliobladen van het werken met Levelspel e.d. krijgen de ouders ook te zien. Bovendien bespreken we de voortgang van het leren tijdens de rapportgesprekken.

Dol-fijn biedt 20 projecten die elk 4 weken duren. Zo kun je het in twee jaar doorlopen. De volgorde kun je als leerkracht zelf kiezen. Vertrekpunt is altijd een prentenboek. Dat spreekt mij in elk geval erg aan!

De opbouw sluit aan bij die van 'Klein maar fijn', een door Surplus uitgegeven katern met thematische verrijkingsactiviteiten voor het jonge kind met een ontwikkelingsvoorsprong.
"De gebruikers van Klein maar fijn zullen zich direct weer thuis voelen." Ik ben hier niet mee bekend, maar toen ik zag wat het inhield, werd ik meteen enthousiast!
Ze richten zich namelijk niet alleen op verrijking van het onderwijsaanbod, maar houden ook structureel rekening met de verschillende intelligenties. Zo hou je variatie in je lessen en spreek je kinderen aan op zowel hun sterk ontwikkelde intelligenties als op hun minder sterk ontwikkelde. En laat dit nou net zijn waar wij ons op De Fontein hard voor maken!

Kritische noot: ik zie wel erg vaak de woorden 'speelwerkbladen' en 'ontwerpbladen' in de schema's staan. Nu heb ik niets tegen werkbladen, maar als het even kan laat ik ze leren al handelend met concreet materiaal.
Om erachter te komen of deze werkbladen mij een te grote rol spelen, zou ik het geheel natuurlijk moeten aanvragen en bekijken. Als ik het artikel goed begrijp is het geheel zo nieuw dat de 20 projecten pas later dit dit jaar uitkomen, 5 thema's per map; map 1 en 2 in augustus en map 3 en 4 in december.
"Dol-fijn praktijk 1-2 is financieel te verantwoorden vanuit de gelden die beschikbaar zijn gesteld vanuit de prestatiebox."
Je kunt altijd eens vragen aan  je directeur of hier iets te regelen valt....

Mocht je hier daadwerkelijk mee aan het werk gaan, laat je het mij dan weten? Ik ben heel benieuwd!
 

Levelspel box 2 algemeen

Uitgegeven door: Eduforce
Samengesteld door: Jan Kuipers

Inhoud

Levelspel box 2:

Meten - routes

Gogetter Prince and Dragon

Concentra

Camouflage North Pole

Camelot Junior

Formido

Hexatrix – Lichaam, beweging en gezondheid

Denkstap Rood

Winomino

Hide and Seek - Pirates

Vormen, sporen en spiegelbeelden

Ajodakt, optellen en aftrekken tot 20 (5 stuks)

Ajodakt, optellen en aftrekken tot 20, antwoordenboek

Techniekset: Junior Engineer, incl. opdrachtkaarten

Roosterfiguren, dieren 1

Strips voor beginnende lezers: Op reis naar duif

Strips voor beginnende lezers: Ridder Jesse

Strips voor beginnende lezers: Voor wie wil

Strips voor beginnende lezers: Vuur van Tuur

En een boekje dat je als portfolio kunt gebruiken.

In mijn andere blogs bespreek ik al deze materialen apart;
Lees, doe er je voordeel mee, geef een reactie, deel...

Levelspel box 1 algemeen

Levelspel box 1
Uitgegeven door: Eduforce
Samengesteld door: Jan Kuipers

Bestaat uit:

Levelspel box 1:

Vormvensters

Techniekset: Matador, incl. opdrachtkaarten

Hexatrix – Sociale en culturele omgeving

Castle Logic

Denkstap Geel

Colour Code

Trucky 3

Rush Hour - Junior

Logeo

Architecto

Rekenpuzzels 1 (5 stuks)

Rekenpuzzels 1, antwoordenboek

Taalpuzzels 1 (5 stuks)

Kies en reken, groep 3 (5 stuks)

Kies en reken, groep 3, antwoorden

Kopieermap Seizoenen

Strips voor beginnende lezers: De Droomfant

Strips voor beginnende lezers: De pet van Jet

Strips voor beginnende lezers: Een pak voor Jef

Strips voor beginnende lezers: Een verhaal met een staart

En een boekje dat je als portfolio kunt gebruiken.

In mijn andere blogs bespreek ik al deze materialen apart;
Lees, doe er je voordeel mee, geef een reactie, deel...

Hexatrix

Hexatrix Sociale en culturele omgeving

Merk: Schubi
Doel: paren combineren of net zoals bij een puzzel, twee deeltjes tot één geheel samenvoegen. Bij Hexatrix gaat het niet om winnen of verliezen, maar om spelend leren en ontdekken. De puzzelstukjes zijn driehoekig en moeten aangelegd worden aan een zeshoek.
Het voldoet niet aan alle criteria die ik in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' heb opgesteld.

• Het is niet het meest robuuste materiaal; zowel het doosje als de kaartjes zijn van karton. Het kan het beste opgeborgen worden in de kast, niet in een box; doosje gaat gemakkelijk open.
• er is geen opklimmende moeilijkheidsgraad; er zijn 4 puzzels
• er is wel sprake van 'hapklare brokken', maar de eenheden zijn erg groot.

De kinderen hebben voor dit spel behoorlijk wat tafelruimte nodig.

Aanbeveling
Ik zou dit materiaal voor kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong gebruiken die een grote spanningsboog hebben.

Rush hour junior

Rush hour junior

Merk:Thinkfun
Dit spel voldoet aan alle criteria die ik in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' heb opgesteld.

De bedoeling is om met het ijswagentje uit door het spitsuur (rush hour) te komen. De wagentjes kunnen alleen voor- of achteruit. Je mag ze niet optillen. Het is dus een soort schuifpuzzel. Er zijn opdrachtkaarten in 4 niveaus, ook binnen deze niveaus opklimmend in moeilijkheid. De oplossingen staan achterop de opdrachtkaartjes, maar het is niet nodig hiervan gebruik te maken: als je eruit kunt rijden, heb je het goed gedaan.

Het is me opgevallen dat deze junior-versie minder gemakkelijk schuift dan de gewone Rush hour. Daardoor vallen de wagentjes wel eens om. Je kunt het ook positief zien: zo zit er voor de kleuters ook een motorisch leeraspect in.

Trucky 3

trucky 3

Merk: Smartgames
Dit spel voldoet aan alle criteria die ik in het zorgplan 'Knappe Koppies in de Kleuterklas' heb opgesteld.

Opvallend is dat bij het uitvoeren van de opdrachten niet alle hoekjes van de wagens gevuld hoeven te worden. Er mogen dus lege plekjes blijven bestaan. Je zoekt op die manier niet altijd 'overeenkomstige vormen'. Dat maakt dit zeker niet tot een van de gemakelijkste spelletjes!

Het bevat een opdrachtenboekje met de oplossingen op de achterkant van de opdracht.
Het boekje heeft een ringbandje, iets wat mij in de klas geen lang leven beschoren lijkt. Voorstel: ik kopieer de opdrachten in kleur, plastificeer ze en leg ze op volgorde in een (houten) doosje.

Je kunt dit spel leuk inzetten bij het thema Schatkist Lente 'Eend gaat verhuizen'.